بررسی تنـوع ژنتیکی ارقـام و هیبریدهای f۱ گندم دوروم با استفاده از صفات زراعی و مورفولوژیک

این پژوهش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و هیبرید های f1 گندم دوروم با استفاده از صفات زراعی و مورفولوژیک انجام گردید. هدف دیگر این مطالعه، ارزیابی میزان تبعیت گزینش والدین تلاقی ها بر اساس مشاهده صفات مورفولوژیک و زراعی از فاصله ژنتیکی والدین در تجزیه خوشه ای بوده است. بدین منظور 42 ژنوتیپ مشتمل بر 12 هیبرید و 30 لاین و رقم (والدی و غیروالدی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 83-1382 مورد بررسی قرار گرفت. صفات زراعی و مورفولوژیک، تعداد روز تا 50 % سنبله دهی، تعداد روز تا 50 % گرده افشانی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته (سانتی متر)، طول سنبله(سانتی متر)، تعداد سنبله در واحد سطح، عملکرد بیولوژیک (کیلوگرم در مترمربع)، عملکرد دانه(کیلوگرم در مترمربع)، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه(گرم)، وزن حجمی (گرم در لیتر) و شاخص برداشت در کلیه ژنوتیپ ها اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس، تفاوت معنی داری را میان ژنوتیپ ها برای کلیه صفات مورد مطالعه نشان داد. نتایج هم چنین نشان داد که عملکرد دانه از بالاترین میزان تنوع فنوتیپی (6/21 %) برخوردار بوده و صفات تعداد سنبله در واحد سطح و تعداد دانه در سنبله به ترتیب با ضرایب تنوع 20 و 9/18 درصد در مراتب بعدی قرار گرفتند. کمترین میزان تنوع در صفات تعداد روز تا رسیدگی، تعداد روز تا 50 % گرده افشانی و تعداد روز تا 50 % خوشه دهی مشاهده شد. مطالعه هم بستگی صفات بیانگر ارتباط قوی بین صفات عملکرد دانه با شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله بود. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها برمبنای صفات زراعی و مورفولوژیک، ارقام و هیبریدهای مورد بررسی را در 8 گروه تفکیک نمود که برخی از گروه ها دارای خصوصیات مطلوب بوده و جهت مقاصد بهنژادی مفید می باشند. نتایج ارزیابی میزان تبعیت گزینش والدین به طور مشاهده ای از فاصله ژنتیکی والدین در تجزیه خوشه ای نشان داد که در دوازده تلاقی اجرا شده، این درجه مطابقت فرق می کند، به طوری که والدین در تلاقی eupoda6×chahba88 با مشابهت بسیار زیاد از لحاظ ژنتیکی و در تلاقی pi40100×pi40099 با فاصله ژنتیکی نسبتاً زیاد استفاده شده بودند.